ΚΕΡΑΤΙΤΙΔΕΣ

Ο κερατοειδής είναι ο διαφανής ιστός που αποτελεί το πρόσθιο θολωτό τμήμα του ματιού, μπροστά από την ίριδα. Φλεγμονές του κερατοειδούς μπορεί να προκληθούν από διάφορα αίτια, λοιμώδη ή μη.

Το βασικό πρόβλημα με τις φλεγμονές του κερατοειδούς είναι ότι η αγγείωση και η ουλοποίηση, που συμβαίνουν κατά τη φάση αποκατάστασης των ιστών, οδηγούν σε απώλεια της διαφάνειάς του ή και στη δημιουργία αστιγματισμού, με αποτέλεσμα τη σοβαρή μείωση της όρασης του ασθενούς.

Ερπητική κερατίτιδα

Η τυπική εικόνα της ερπητικής κερατίτιδας χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη ενός δενδριτικού έλκους, μιας πληγής δηλαδή της επιφάνειας του κερατοειδούς με διακλαδώσεις που θυμίζουν κλαδιά δέντρου. Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να παίρνει τη μορφή στικτής κερατίτιδας με διάσπαρτες μικρές υπόλευκες εστίες. Χαρακτηριστική είναι επίσης και η μείωση της αισθητικότητας του κερατοειδούς.

Δεν είναι λίγες οι φορές που η πρώτη επαφή με τον ιό συμβαίνει κατά την παιδική ηλικία και είναι ασυμπτωματική. Ο ιός του έρπητα μπορεί να εγκατασταθεί μόνιμα σε κάποιο κοντινό σημείο του νευρικού συστήματος, και σε περιόδους κατά τις οποίες εξασθενεί η άμυνα του οργανισμού να μεταναστεύσει προς τον οφθαλμό και να προκαλέσει φλεγμονή.

Η ερπητική κερατίτιδα συχνά υποτροπιάζει. Οι επανειλημμένες προσβολές δημιουργούν θολερότητες στον κερατοειδή, ο οποίος παίρνει τη μορφή γεωγραφικού χάρτη.

Η χρήση τοπικών στεροειδών σε ενεργό ερπητικό έλκος πρέπει να αποφεύγεται, γιατί οδηγεί σε επιδείνωση της νόσου και βραδύτερη επούλωση. Η αντιμετώπιση της ερπητικής κερατίτιδας γίνεται με αντιικούς παράγοντες, όπως η ακυκλοβίρη (Zovirax), που ανάλογα με την περίπτωση χορηγούνται τοπικά ως οφθαλμική αλοιφή ή και συστηματικά με τη μορφή χαπιών.

Κερατίτιδα από αδενοϊούς

Αν και η επιπεφυκίτιδα από αδενοϊούς είναι πολύ συχνή, σπάνια έχουμε επέκταση της λοίμωξης στον κερατοειδή.

Κλινικά εμφανίζεται με πολλαπλές λευκωπές θολερότητες, που προκαλούν μείωση της όρασης. Η θεραπεία περιλαμβάνει τοπικά στεροειδή, τα οποία όμως πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνον όταν η πιθανότητα για ερπητική κερατίτιδα έχει αποκλειστεί.

Κερατίτιδα από βακτήρια

Το επιθήλιο, η εξώτερη δηλαδή στιβάδα του κερατοειδούς, αποτελεί έναν αποτελεσματικό φραγμό που εμποδίζει την είσοδο των περισσοτέρων παθογόνων μικροοργανισμών στο μάτι. Απαραίτητη όμως προϋπόθεση για αυτό είναι η ακεραιότητά του. Μετά από τραυματισμό, παρατεταμένη ξηροφθαλμία ή άλλες αιτίες που διαταράσσουν τη συνέχεια του επιθηλίου, είναι δυνατόν οι μικροοργανισμοί να εισβάλουν στις βαθύτερες στιβάδες του κερατοειδούς και να προκαλέσουν σοβαρότατη φλεγμονή.

Συχνότερα μικροβιακά αίτια είναι ο επιδερμιδικός σταφυλόκοκκος και ο πνευμονιόκοκκος, ενώ ιδιαίτερα επικίνδυνη είναι η λοίμωξη από ψευδομονάδα, που συχνά συνδέεται με παρατεταμένη χρήση φακών επαφής. Οι χρήστες φακών επαφής πρέπει να επιδεικνύουν ιδιαίτερη προσοχή. Φαινόμενα όπως ενοχλήσεις, πόνος, ερυθρότητα, θόλωση της όρασης, εκκρίσεις κλπ. επιβάλλουν την προσέλευση στον οφθαλμίατρο για περαιτέρω έλεγχο.

Οι μικροβιακές λοιμώξεις και τα έλκη του κερατοειδούς αποτελούν επείγουσες καταστάσεις, για τις οποίες απαιτείται εισαγωγή στο νοσοκομείο και εντατική θεραπεία.

Κερατίτιδα από ακανθαμοιβάδα

Η ακανθαμοιβάδα είναι παθογόνος μικροοργανισμός που ενδημεί στο έδαφος, στο νερό, σε δίκτυα αποχέτευσης, ψύκτες και συστήματα κλιματισμού, και μπορεί να προκαλέσει σοβαρή λοίμωξη στον κερατοειδή.

Ιδιαίτερα κινδυνεύουν οι χρήστες φακών επαφής που δεν τηρούν τους κανόνες υγιεινής στη φύλαξη, χρήση και απολύμανση των φακών τους. Η χρήση νερού βρύσης ή μολυσμένων διαλυμάτων για τον καθαρισμό των φακών, το μπάνιο ή η κολύμβηση με φακούς επαφής κλπ. προδιαθέτουν για την ανάπτυξη μιας τέτοιας λοίμωξης, που αν και σπάνια είναι εξαιρετικά σοβαρή.

Χαρακτηριστικό της νόσου είναι η μη ανταπόκριση στα συνηθισμένα αντιβιοτικά. Ως εκ τούτου επιβάλλεται η άμεση επίσκεψη στον οφθαλμίατρο και η χορήγηση της κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής.

Κερατίτιδα από μύκητες

Η προσβολή του κερατοειδούς από μύκητες συμβαίνει συνήθως μετά από τραυματισμό με υλικό φυτικής προέλευσης, όπως κλαδί δέντρου, αγκάθι κλπ.

Άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες είναι η χρήση φακών επαφής (οι μύκητες μάλιστα έχουν την ικανότητα να πολλαπλασιάζονται μέσα στο υλικό από το οποίο κατασκευάζονται οι μαλακοί φακοί), η ανοσοκαταστολή από φάρμακα ή νόσο, χειρουργικές επεμβάσεις και η κατάχρηση αναισθητικών κολλυρίων.

Η έναρξη των συμπτωμάτων είναι βραδεία, με αίσθημα ξένου σώματος, πόνο που αυξάνει βαθμιαία και ερυθρότητα, ενώ κλινικά παρατηρούνται έλκος με δορυφόρες εστίες και συχνά υπόπυο.

Η θεραπευτική αντιμετώπιση ξεκινά μετά από εργαστηριακή επιβεβαίωση του υπεύθυνου μικροοργανισμού και περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή, σε ορισμένες δε περιπτώσεις και χειρουργική θεραπεία.

Μη λοιμώδεις κερατίτιδες

Φλεγμονές του κερατοειδούς μπορούν να αναπτυχθούν και από μη λοιμώδη αίτια, όπως διάφορες συγγενείς ή επίκτητες δυστροφίες και εκφυλίσεις του κερατοειδούς, νευροτροφικά αίτια, μεταβολικά νοσήματα, τοξικοί παράγοντες, φάρμακα κλπ.

Όλες αυτές οι καταστάσεις πρέπει να αναγνωριστούν και να αντιμετωπιστούν έγκαιρα, γιατί σε αρκετές περιπτώσεις η φλεγμονώδης αντίδραση μπορεί να προκαλέσει μη αναστρέψιμη βλάβη στον κερατοειδή και η μόνη λύση για την αποκατάσταση της όρασης να είναι η μεταμόσχευση (κερατοπλαστική).