Διαγνωστικές δοκιμασίες του γλαυκώματος

Τονομέτρηση

Έτσι λέγεται η μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Εκτελείται σε κάθε μάτι χωριστά, και συχνά σε διαφορετικές ώρες της ίδιας μέρας, ώστε να καταγραφεί η 24ωρη διακύμανσή της (τονομετρική καμπύλη).

Συνήθως η ενδοφθάλμια πίεση είναι υψηλότερη τις πρώτες πρωινές ώρες και ελαττώνεται στη συνέχεια για να ξανανέβει το επόμενο πρωί. Αυτός είναι και ο λόγος που τα περισσότερα αντιγλαυκωματικά κολλύρια χορηγούνται το βράδυ, έτσι ώστε να προληφθεί η πρωινή αύξηση.

Άνω φυσιολογικό όριο τιμών για την ενδοφθάλμια πίεση θεωρούνται τα 22 mmHg. Η τιμή της πίεσης από μόνη της δεν αρκεί για να θέσει τη διάγνωση, και πάντα πρέπει να συνυπολογίζονται όλα τα κλινικά και εργαστηριακά δεδομένα, για να αποφασιστεί αν ο ασθενής χρήζει θεραπείας ή όχι. Επιπλέον, όπως έχει ήδη αναφερθεί, και τιμές «εντός φυσιολογικών ορίων» δεν είναι υποχρεωτικά ασφαλείς και δεν αποκλείουν την πιθανότητα ύπαρξης βλάβης στο οπτικό νεύρο.

Η μετρηθείσα πίεση χρειάζεται να διορθωθεί με βάση το πάχος της κεντρικής περιοχής του κερατοειδή, ώστε να υπολογιστεί η πραγματική ενδοφθάλμια πίεση. Κερατοειδείς με μεγαλύτερο πάχος από αυτό που θεωρείται ως μέση τιμή στο γενικό πληθυσμό (545 μm) υπερεκτιμούν την ενδοφθάλμια πίεση (η πραγματική πίεση είναι αναλογικά μικρότερη), ενώ λεπτότεροι την υποεκτιμούν (η πραγματική πίεση είναι αναλογικά μεγαλύτερη).

Κεντρκό πάχος κερατοειδή	490	505	515	530	545	560	575	585	600
Διόρθωση σε mmHg	+4	+3	+2	+1	0	-1	-2	-3	-4

Γωνιοσκοπία

Γωνιοσκοπία ονομάζεται ο απευθείας έλεγχος της γωνίας (της αποχέτευσης δηλαδή του ματιού) από τον οφθαλμίατρο με τη χρήση ειδικού φακού που εφαρμόζεται στον κερατοειδή (ακουμπάει δηλαδή στο μάτι). Με αυτή την εξέταση μπορεί να διαπιστωθεί χωρίς καμία αμφιβολία το εύρος της γωνίας καθώς και τυχόν παθολογικά ευρήματα που μπορεί να την αποφράσσουν.

Υπάρχουν διάφορα συστήματα βαθμονόμησης του εύρους της γωνίας, αλλά γενικά χρησιμοποιείται απλώς ο όρος στενή γωνία, προκειμένου να περιγραφεί η μικρή απόσταση μεταξύ ίριδας και έσω επιφάνειας του κερατοειδούς που ανατομικά περιορίζει την έξοδο του υδατοειδούς υγρού και μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της πίεσης.

 

Βυθοσκοπικός έλεγχος της οπτικής θηλής

Πριν ακόμα το γλαύκωμα δώσει τα πρώτα συμπτώματα είναι δυνατόν ο οφθαλμίατρος να διαπιστώσει τις μορφολογικές αλλαγές της κεφαλής ενός θιγμένου οπτικού νεύρου (που ονομάζεται οπτική θηλή) με μια απλή βυθοσκόπηση.

Σε αυτήν την εξέταση που ιδανικά γίνεται με τη χρήση κάποιων σταγόνων, ελέγχεται μέσα από την κόρη (τη μαύρη οπή στο κέντρο της χρωματιστής ίριδας) το εσωτερικό του ματιού που ονομάζεται συνολικά βυθός.

Λέπτυνση της στιβάδας των νευρικών ινών, αύξηση της φυσιολογικής κοίλανσης που εμφανίζει η οπτική θηλή, διαταραχές στην πορεία των αγγείων, μικροαιμορραγίες κλπ. είναι μερικές από τις αλλοιώσεις που θα εκτιμήσει ο οφθαλμίατρος για να αποφανθεί για την έκταση της βλάβης.

Περιμετρία (Οπτικά πεδία)

Η εκτίμηση της ελάττωσης ή της απώλειας της όρασης σε κάποιο τμήμα του χώρου που βλέπει ο ασθενής, γίνεται με μηχανήματα που λέγονται περίμετρα ή αναλυτές οπτικών πεδίων ή απλά οπτικά πεδία.

Σε αυτήν την ανώδυνη εξέταση, που διαρκεί μερικά λεπτά για το κάθε μάτι, ο εξεταζόμενος καλείται να επιβεβαιώσει το άναμμα μιας σειράς, στρατηγικά τοποθετημένων φωτεινών σημάτων πατώντας το κουμπί σε ένα χειριστήριο που του δίνεται.

Πρόκειται για μια εξέταση απολύτως απαραίτητη, αφού μας δείχνει την πραγματική, λειτουργική βλάβη της όρασης, όπως την αντιλαμβάνεται ο ασθενής.

Το ζήτημα όμως είναι το εξής: Όταν η εξέταση των οπτικών πεδίων αρχίσει να εμφανίζει παθολογικά ευρήματα, η βλάβη του οπτικού νεύρου είναι ήδη προχωρημένη και μη αναστρέψιμη.

Έχει υπολογισθεί από κάποιες μελέτες πως, όταν εμφανισθούν οι πρώτες αλλοιώσεις στην ανάλυση των οπτικών πεδίων, έχει ήδη χαθεί πάνω από το 30-40% των νευρικών ινών του οπτικού νεύρου. Αυτό έκανε επιτακτική την ανάγκη για τη χρήση νέων τεχνολογιών, ώστε να αναγνωριστούν όσο το δυνατόν νωρίτερα αυτές οι αλλοιώσεις και να αποφευχθούν οι άσχημες συνέπειες του γλαυκώματος.

Νέες τεχνολογίες στην πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και παρακολούθηση του γλαυκώματος

Είναι πραγματικά κρίμα να χαθεί όραση από μια αδιάγνωστη γλαυκωματική βλάβη, τη στιγμή που υπάρχουν διαθέσιμα τόσα διαγνωστικά μηχανήματα που μπορούν γρήγορα και ανώδυνα να ανιχνεύσουν και την παραμικρή μεταβολή στην υγεία του οπτικού νεύρου.

HRT, GDX, OCT οπτικού νεύρου

Τα αρχικά αυτά ανήκουν σε τρεις εξετάσεις τελευταίας τεχνολογίας που σκοπό τους έχουν να ανιχνεύσουν και την παραμικρή ανατομική βλάβη στο οπτικό νεύρο, συμβάλλοντας καθοριστικά στην πρόληψη του γλαυκώματος.

Και οι τρεις αυτές εξετάσεις βασίζονται σε υπολογιστικά συστήματα και χρησιμοποιούν στοιχεία από διεθνείς επιδημιολογικές μελέτες, προκειμένου να αναγνωρίσουν τα άτομα που έχουν ή βρίσκονται σε κίνδυνο να αναπτύξουν γλαύκωμα.

Επιπλέον, σε ασθενείς που έχουν ήδη γλαύκωμα, η αριθμητική καταγραφή αυτών των μετρήσεων επιτρέπει την παρακολούθηση της πορείας της νόσου σε βάθος χρόνου, καθώς και την αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής αγωγής.

Τρισδιάστατη φωτογράφιση της οπτικής θηλής

Οι σύγχρονες ψηφιακές τεχνικές φωτογράφισης μας επιτρέπουν μια ακριβή, ευκρινέστατη τρισδιάστατη απεικόνιση της οπτικής θηλής. Έτσι, οι ανατομικές αλλαγές που επέρχονται με το γλαύκωμα μπορούν να μελετηθούν πολύ καλύτερα από ό,τι με την απλή βυθοσκόπηση.

Αυτές οι φωτογραφίες διατηρούνται στο αρχείο του ασθενούς και υπάρχει η δυνατότητα απευθείας σύγκρισης με προηγούμενες και επόμενες λήψεις, για μια συνολική μελέτη της πορείας της υγείας του.