Εκτίμηση της σοβαρότητας και πρώτες βοήθειες

Χημικά εγκαύματα στα μάτια,
Τραυματική απόπτωση του επιθηλίου του κερατοειδούς

Η φυσιολογική αντίδραση των περισσοτέρων γονέων, όταν το παιδί τους χτυπήσει το μάτι του, είναι ο πανικός, που συνοδεύεται και από την εντύπωση ότι πρέπει να προσφέρουν κάποιας μορφής βοήθεια στο παιδί αμέσως μετά το συμβάν.

Η αλήθεια είναι ότι, με την εξαίρεση του πιτσιλίσματος κάποιας καυστικής ουσίας στο μάτι του παιδιού, καμία άλλη μορφή τραυματισμού δεν απαιτεί άμεση επέμβαση και υπάρχει όλος ο διαθέσιμος χρόνος για την ομαλή μεταφορά του παιδιού στον ειδικό, ο οποίος θα καθορίσει και τη θεραπευτική αντιμετώπιση.

Χημικά εγκαύματα στα μάτια
Σε έναν τραυματισμό του ματιού οι γονείς και οι δάσκαλοι λίγα μπορούν να προσφέρουν και το μόνο που χρειάζεται είναι να κρατήσουν την ψυχραιμία τους και να καθησυχάσουν το παιδί μεταφέροντάς το για εκτίμηση στον οφθαλμίατρο.

Σε επαφή όμως μιας καυστικής ή άλλης τοξικής ουσίας με το μάτι οι γονείς και οι οικείοι του παιδιού πρέπει να προβούν σε ενέργειες για την απομάκρυνσή της το ταχύτερο δυνατό. Όσο περισσότερο παραμένει η επικίνδυνη ουσία στο μάτι, τόσο μεγαλύτερη είναι και η βλάβη που προκαλεί.

Ο πιο απλός και γρήγορος τρόπος για να απομακρυνθεί η βλαβερή ουσία είναι να βάλουμε το μάτι ή τα μάτια του παιδιού ανοικτά κάτω από μία βρύση με τρεχούμενο νερό. Το νερό θα αραιώσει τη χημική ουσία, που ενδεχομένως λιμνάζει στο μάτι, ενώ και η δυνατή ροή του από τη βρύση θα βοηθήσει μηχανικά στην απομάκρυνσή της.

Τα περισσότερα χημικά δεν είναι τόσο εύκολο να απομακρυνθούν και η σύσταση των οφθαλμιάτρων είναι τα μάτια να παραμείνουν κάτω από τη βρύση για τουλάχιστον 20 λεπτά.

Όταν μετά την πάροδο αυτού του διαστήματος σιγουρευτούμε ότι όλη η ποσότητα του βλαβερού χημικού έχει ξεπλυθεί, τότε μπορούμε να διακομίσουμε το παιδί στο νοσοκομείο, ώστε να εκτιμηθεί η έκταση της βλάβης και να του χορηγηθεί η κατάλληλη αγωγή.

Κάποιες χημικές ενώσεις είναι πιο βλαβερές από άλλες. Αν και υπάρχει η γενική αντίληψη ότι τα οξέα είναι οι πιο επικίνδυνες ουσίες, συνήθως οι βλάβες που προκαλούν είναι επιφανειακές και δεν επεκτείνονται προς τα μέσα. Αντίθετα τα αλκάλια, όπως η καυστική ποτάσα ή η αμμωνία, που υπάρχουν σε πολλά οικιακά καθαριστικά αλλά και στα λιπάσματα, έχουν ισχυρότερη διαβρωτική δύναμη και μπορούν να διεισδύσουν στο εσωτερικό του ματιού προκαλώντας βλάβες ακόμη και σε δομές όπως ο φακός.

Στο νοσοκομείο ο οφθαλμίατρος θα χορηγήσει κάποιες σταγόνες τοπικού αναισθητικού, για να μειωθεί ο πόνος και να μπορέσει να ηρεμήσει το παιδί, ώστε να το εξετάσει. Η τελική αντιμετώπιση εξαρτάται από το είδος και την έκταση της βλάβης, αλλά σχεδόν πάντα χορηγείται φαρμακευτική αγωγή για την καταστολή της φλεγμονής και την πρόληψη των μικροβιακών λοιμώξεων.

Τραυματική απόπτωση του επιθηλίου του κερατοειδούς
Είναι ίσως η πιο συνηθισμένη τραυματική βλάβη του ματιού. Ευτυχώς είναι και από τις πιο αθώες. Οι αμυχές μπορούν να προέλθουν από οτιδήποτε, από ένα νύχι, μια μαξιλαροθήκη, ένα φακό επαφής, ακόμη και από ένα αναμμένο τσιγάρο.

Ο ασθενής αισθάνεται πόνο και το μάτι του είναι κόκκινο και δακρύζει. Ο οφθαλμίατρος εκτιμά την έκταση της απόπτωσης με τη χρήση μιας χρωστικής, της φλουοροσεΐνης, που γεμίζει την περιοχή του ελλείμματος και φωσφορίζει, όταν φωτιστεί με ένα ειδικό μπλε φως.

Οι αποπτώσεις γενικά θεραπεύονται τις επόμενες 1-2 ημέρες και η αγωγή περιλαμβάνει ένα αντιβιοτικό κολλύριο και σταγόνες τεχνητών δακρύων.

Σε σπάνιες περιπτώσεις η απόπτωση υποτροπιάζει και μάλιστα κατ’ επανάληψη. Το σύνδρομο αυτό της υποτροπιάζουσας απόπτωσης του επιθηλίου του κερατοειδούς παρατηρείται επίσης και σε κάποια σπάνια κληρονομικά νοσήματα.